Η μελέτη «Πολιτικές απασχόλησης και κοινωνικής ενσωμάτωσης» έχει ως βασικό στόχο την αποτύπωση και κριτική αξιολόγηση των αντίστοιχων πολιτικών, που ασκήθηκαν κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους της δεκαετίας του 2000, καθώς και τη διατύπωση προτάσεων πολιτικής με στόχο τη συμβολή στο δημόσιο διάλογο για τη λήψη αποτελεσματικών πολιτικών και μέτρων για την προώθηση στην απασχόληση ατόμων που κινδυνεύουν από αποκλεισμό από την αγορά εργασίας.
Αν και η μελέτη αφορά κατά κύριο λόγο τις εθνικές πολιτικές απασχόλησης και κοινωνικής ενσωμάτωσης, περιγράφονται αναλυτικά ευρύτερα πλαίσια πολιτικών και θεσμίσεων σε υπερ-εθνικό επίπεδο, στο βαθμό που επηρεάζουν σημαντικά τις εθνικές πολιτικές τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού -εκπόνησης (planning) όσο και σε επίπεδο εφαρμογής (implementation).
Ειδικότερα, γίνεται αναφορά στις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Απασχόληση και την κοινωνική συνοχή, καθώς επιδρούν καθοριστικά στις αντίστοιχες εθνικές πολιτικές, όπως αυτές αποτυπώνονται στα Εθνικά Σχέδια Δράσης για την Απασχόληση (ΕΣΔΑ) και την Κοινωνική Ενσωμάτωση (ΕΣΔΕΝ) και τέλος στο Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων (2005-2008).
Με την έννοια αυτή, το πρώτο μέρος της μελέτης είναι αφιερωμένο στην ανάδειξη -μέσα από μια σύντομη αναδρομή- των βασικών σημείων της Ευρωπαϊκής πολιτικής για την κοινωνική ένταξη και την Ευρωπαϊκή Στρατηγική απασχόλησης και των αντίστοιχων εκροών της σε εθνικό επίπεδο, για το οποίο αποτελούν το στρατηγικό περιβάλλον.
Μέσα από μια σύντομη παρουσίαση των βασικών σημείων πολιτικής που διαδοχικά ΕΣΔΑ, ΕΣΔΕΝ και το Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων θέτουν ως προτεραιότητα, γίνεται μια προσπάθεια να παρακολουθήσουμε τις, σε αδρές γραμμές, αλλαγές και αξιακές μετατοπίσεις των πολιτικών τους στοχεύσεων.
Παράλληλα στο ίδιο κεφάλαιο αναζητήθηκαν και παρουσιάζονται τα κεντρικά ζητήματα που οι διαδικασίες διαβούλευσης έχουν αναδείξει σε κοινά και διαφοροποιητικά σημεία κριτικής, συμπεριλαμβάνοντας συνοπτικά και τις απόψεις των ΜΚΟ, όπως έχουν διατυπωθεί σε ένα έστω και φορμαλιστικού τύπου διάλογο, αναδεικνύοντας το συγκριτικό πλεονέκτημα μιας από τα κάτω («bottom-up») προσέγγισης.
Στο Δεύτερο Μέρος της μελέτης γίνεται σχετικά εκτενής παρουσίαση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων εκείνων (Απασχόλησης και Επαγγελματικής Κατάρτισης-Υγείας και Πρόνοιας -Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης -Κοινωνίας της Πληροφορίας) τα οποία αποτελούν τα βασικά εργαλεία άσκησης πολιτικών απασχόλησης και κοινωνικής ενσωμάτωσης.
Παράλληλα, γίνεται μια προσπάθεια να παρουσιασθούν κριτικά αξιολογητικά στοιχεία (στο βαθμό βέβαια που αυτά διατίθενται) και που αφορούν τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού όσο και σε επίπεδο εφαρμογής (επιχειρησιακό) προκειμένου να εντοπισθούν τα κενά και να διατυπωθούν προτάσεις.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις οργανωσιακές μεταρρυθμίσεις του ΟΑΕΔ (ΚΠΑ), τα λειτουργικά προβλήματα και την αποτελεσματικότητά τους (ποιοτική και ποσοτική), στο βαθμό που συνιστούν κεντρικό εργαλείο της επιδιωκόμενης πολιτικής, και επιπλέον καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το πλαίσιο και τον τρόπο λειτουργίας – κανονιστικό πλαίσιο -ολόκληρου του ενδιάμεσου τομέα (δομές και δράσεις ΟΤΑ, ΜΚΟ κ.α).
Αντίστοιχα γίνεται μια προσπάθεια παρουσίασης στοιχείων αξιολόγησης των ΕΠΑ (Συμβουλευτική, προκατάρτιση, κατάρτιση, προώθηση, τοποθέτηση, επιδοτήσεις) στοχευμένων και γενικού πληθυσμού, με βασικά κριτήρια όπως: την προσβασιμότητα των αποδεκτών, τη διεισδυτικότητα των πολιτικών αυτών, την εφαρμογή του mainstreaming, την αποτελεσματικότητά τους ως προς τις τοποθετήσεις, τη σύζευξη προσφοράς και ζήτησης, τα κίνητρα και τη βιωσιμότητα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας κ.α. προκειμένου να εντοπισθούν τα δυνατά και αδύνατα σημεία τους και να αποτελέσουν βάση για μελλοντικό σχεδιασμό και βελτιώσεις.
Τέλος, παρουσιάζονται κωδικοποιημένες προτάσεις βελτίωσης επί του συνόλου των πολιτικών απασχόλησης και κοινωνικής ενσωμάτωσης και έχουν διατυπωθεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο δημόσιο διάλογο.
Η Μελέτη εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Έργου «ΣΥΝΠΡΑΞIΣ – Συνεργασία για την Απασχόληση», Κ. Π. EQUAL – Δράση 4 «Μελέτη για τα κίνητρα και τις στάσεις των εργοδοτών σε ζητήματα πολιτικών απασχόλησης» με Συντονιστή εταίρο την Εταιρεία Κοινωνικής και Πολιτιστικής Στήριξης Παλιννοστούντων Ομογενών «ΝΟΣΤΟΣ».
Συγγραφείς
Μαρία Λιάπη
Άννα Βουγιούκα
Μαρία Τζαβάρα
