Η πρόσφατη σύσταση Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας στην οποία εντάσσονται σχεδόν αορατοποιημένες οι πολιτικές για την ισότητα των φύλων, καθώς το έμφυλο πρόσημο έχει πλέον διαγραφεί από τον τίτλο της νεοσύστατης «Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» (ΠΔ 77, 27/06/2023) δημιουργεί έντονη ανησυχία και προβληματισμό στις γυναικείες και φεμινιστικές οργανώσεις, αλλά και ευρύτερα τη δημοκρατική κοινωνία.
Σοβαρά ερωτήματα μάλιστα εγείρονται όχι μόνο γιατί δεν είναι πλέον ορατός ο πολιτικός στόχος της έμφυλης ισότητας, αλλά επιπλέον γιατί οι πολιτικές ισότητας εντάσσονται στην ομπρέλα των πολιτικών για την οικογένεια και την κοινωνική συνοχή, μαζί με τη δημογραφική πολιτική, σαν να ταυτίζονται μονοσήμαντα γυναίκες/θηλυκότητες και έμφυλα δικαιώματα με την οικογένεια και τους στερεοτυπικούς έμφυλους ρόλους.
Με βάση τα νέα αυτά δεδομένα αναρωτιόμαστε πώς θα διασφαλιστεί η υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 και των 4 αξόνων προτεραιότητας, που αφορούν την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και σε θέσεις λήψης αποφάσεων και την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις τομεακές πολιτικές, αλλά και η πρόβλεψη σύστασης «Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+» που εξαγγέλθηκε στο πλαίσιο της «Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+» .
Η διασφάλιση του αυτόνομου ρόλου των πολιτικών ισότητας των φύλων μέσω της σύστασης εξειδικευμένων κεντρικών και περιφερειακών κυβερνητικών οργάνων, προκρίνεται από διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Σύμφωνα μάλιστα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) το κυβερνητικό αυτό όργανο θα πρέπει να συστήνεται στο υψηλότερο επίπεδο διακυβέρνησης, ενώ οι πολιτικές ισότητας των φύλων θα πρέπει να συνιστούν θεσμική αρμοδιότητα, για παράδειγμα ενός υπουργείου για τα θέματα αυτά. Η ύπαρξη ενός τέτοιου κυβερνητικού οργάνου συνιστά σημαντικό δείκτη για την ανάληψη υψηλής κυβερνητικής ευθύνης και δέσμευσης ως προς τον πολιτικό στόχο της έμφυλης ισότητας, την ένταξη της διάστασης του φύλου (gender mainstreaming) σε όλες τις πολιτικές, και την εφαρμογή οριζόντιων αλλά και στοχευμένων πολιτικών σε όλο το εύρος της δημόσιας διοίκησης για την άρση των έμφυλων διακρίσεων και την κατοχύρωση της ουσιαστικής ισότητας.
Αξίζει δε να υπενθυμίσουμε ότι σύμφωνα με τις συστάσεις της Ομάδας Εργασίας του ΟΗΕ, που το 2019 πραγματοποίησε επίσκεψη στην Ελλάδα για να καταγράψει διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, από τη χώρα απαιτείται καταρχάς αύξηση των πόρων και διασφάλιση του αναγκαίου ανθρώπινου δυναμικού για την ενίσχυση των υφιστάμενων θεσμικών οργάνων για την ισότητα των φύλων, συμπεριλαμβανόμενης της Γενικής Γραμματείας για την Ισότητα των Φύλων και του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας. Κατά δεύτερον επισημαίνεται η αναγκαιότητα δημιουργίας θεσμικού πλαισίου και η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων των δημόσιων φορέων με στόχο την παρακολούθηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων των νόμων/πολιτικών στην ισότητα των φύλων και την εξάλειψη της έμφυλης βίας διασφαλίζοντας ότι τα σχετικά δεδομένα θα τροφοδοτούν τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και θα βελτιώνουν τη σχετική νομοθεσία/πολιτικές. Στο αυτό πλαίσιο μάλιστα η Ομάδα Εργασίας του ΟΗΕ τόνισε ότι η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων θα έπρεπε να διαδραματίσει κομβικό ρόλο, ενώ η πολιτεία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι ο ρόλος και οι αρμοδιότητες της θα ενισχυθούν ουσιαστικά προκειμένου να καταστεί το κεντρικό κυβερνητικό όργανο για την ισότητα των φύλων.
Η διαφαινόμενη –σε πολιτικό και συμβολικό επίπεδο– απαξίωση του κεντρικού θεσμικού φορέα για την ισότητα των φύλων κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση, και αυτό παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα με βάση τον Δείκτη για την Ισότητα των Φύλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2022), βρίσκεται στην τελευταία θέση με επίδοση 53,4, δηλαδή 15,2 βαθμούς κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
