Η νομική κατοχύρωση του όρου γυναικοκτονία αλλά και η δέσμευση όλων μας για μηδενική ανοχή στην έμφυλη βία ως αναγκαίες προϋποθέσεις για την πρόληψη της πιο ακραίας μορφής έμφυλης βίας, βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης στην εκδήλωση «20 ερωτήσεις και απαντήσεις για τη γυναικοκτονία».
Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Κέντρο Διοτίμα στο πλαίσιο του διήμερου φεστιβάλ Strong Me, ενώ στις ερωτήσεις που απεύθυναν οι συμμετέχουσες/ντες απάντησαν τα στελέχη του Κέντρου, Άννα Βουγιούκα (υπεύθυνη συνηγορίας) και Μαρία Αποστολάκη (συντονίστρια Νομικών Υπηρεσιών).
Δολοφονίες λόγω φύλου
Στο κεντρικό ερώτημα γιατί να τις ονομάζουμε γυναικοκτονίες και όχι «εγκλήματα πάθους», όπως συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια, τονίστηκε η σημασία του όρου για την ανάδειξη της πραγματικής αιτίας αυτών των εγκλημάτων, το γεγονός δηλαδή ότι δολοφονήθηκαν επειδή ήταν γυναίκες.
Η Άννα Βουγιούκα ανέφερε το παράδειγμα της ταινίας «Στέλλα» του Μ. Κακογιάννη αλλά και παραδείγματα από ιστορικά γεγονότα καταστολής και μαζικών δολοφονιών γυναικών, όπως των εργατριών στο Μεξικό ως «απάντηση» στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους.
Η Μαρία Αποστολάκη, έκανε λόγο για τις γυναικοκτονίες στο πλαίσιο της συζυγικής ή συντροφικής σχέσης, όταν π.χ. μια γυναίκα αποφασίζει να χωρίσει. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι γυναίκες τιμωρήθηκαν γιατί θέλησαν να λάβουν οι ίδιες αποφάσεις για τη ζωή και το σώμα τους.
Επιπλέον, τονίστηκε ότι και τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα «τιμωρούνται» όταν δεν συμμορφώνονται στην κανονικοποιημένη πατριαρχική κοινωνική νόρμα.
Θηλυκοποίηση της φροντίδας
Ένα ακόμα παράδειγμα γυναικοκτονίας που αναφέρθηκε ήταν η δολοφονία ηλικιωμένης γυναίκας στην Αργολίδα, που έπασχε από αλτσχάιμερ, από τον σύζυγό της.
Αν και πολλοί αμφισβήτησαν ότι επρόκειτο για γυναικοκτονία, οι συμμετέχουσες τόνισαν τις έμφυλες διαστάσεις του εγκλήματος, στο πλαίσιο μιας κοινωνίας έμφυλων ανισοτήτων και βίας που οι αρρενωπότητες έχουν λόγο για τη ζωή και τον θάνατο των γυναικών, ενώ η θηλυκοποίηση της φροντίδας είναι πλήρως κανονικοποιημένη, καθώς θεωρείται καθήκον αποκλειστικά των γυναικών η υποστήριξη παιδιών, ανήμπορων και πασχόντων.
Νομική αναγνώριση
Στο ερώτημα του κοινού, σχετικά με τη νομική αναγνώριση του όρου, η Μ. Αποστολάκη ανέφερε πως το Κέντρο Διοτίμα και οι φεμινιστικές και γυναικείες οργανώσεις ζητούν τη νομική κατοχύρωση του όρου και επισήμανε πως θα πρέπει να γίνει διακριτό αδίκημα.
Στην Ευρώπη, μόνον σε δυο χώρες, τη Γαλλία και το Βέλγιο, έχει αναγνωριστεί ο όρος, ενώ μόνο στις χώρες της Λατινικής Αμερικής έχει συμπεριληφθεί στον ποινικό τους κώδικα είτε κατονομάζοντας το αδίκημα είτε ως διακριτή κατηγορία.
Δεν ήταν η «κακιά στιγμή»
Οι γυναικοκτονίες, επίσης τονίστηκε, πως δεν είναι ένα στιγμιαίο γεγονός αλλά η κορύφωση ενός συνεχούς έμφυλης βίας που συχνά κλιμακώνεται.
Την ανησυχία της για την απόκριση των Αρχών εξέφρασε συμμετέχουσα στην εκδήλωση. Μάλιστα έγινε αναφορά και στην περίπτωσης της Ελένης Τοπαλούδη που είχε υποβάλλει αναφορές στην αστυνομία αλλά δεν προστατεύτηκε.
Τέθηκε δε το ερώτημα, εάν τα νεοσύστατα Γραφεία αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας που λειτουργούν εντός Αστυνομικών Τμημάτων, μπορούν να αντιμετωπίζουν και άλλες μορφές έμφυλης βίας.
Απαντώντας οι εισηγήτριες, τόνισαν ότι οι διωκτικές Αρχές συχνά αγνοούν, παραβλέπουν ή και διαπράττουν, τα ίδια τα μέλη τους, πράξεις έμφυλης βίας, ενώ η δευτερογενής θυματοποίηση είναι συχνότατη.
Για αυτό είναι σημαντικό να λογοδοτούν οι Αρχές, ενώ χρειάζεται να απαιτήσουμε την εφαρμογή του νόμου.
Υπονομεύοντας τα έμφυλα στερεότυπα
Συμμετέχοντας στην εκδήλωση, διατύπωσε τις αρχικές του επιφυλάξεις για τον ορισμό και τη σταδιακή μεταστροφή του, μετά τη δημόσια συζήτηση που αναπτύχθηκε, ενώ υπογράμμισε πως θα έπρεπε ίσως να τονίζεται ότι πρόκειται για θύματα της τοξικής αρρενωπότητας.
Επιπλέον αναφέρθηκε στην ανάγκη να εκπαιδευτούν τα παιδιά από μικρές ηλικίες ώστε να μην αναπαράγουν τα έμφυλα στερεότυπα.
