Η Πανευρωπαϊκή Ομοσπονδία Οργανώσεων που Εργάζονται με Αστέγους (FEANTSA) και το Ελληνικό Δίκτυο για το Δικαίωμα στη Στέγη και την Κατοικία εξέδωσαν κοινή δήλωση με αφορμή την επικείμενη έξοδο αναγνωρισμένων προσφύγων που φιλοξενούνται από το πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ στα τέλη Μαρτίου.
Την δήλωση συνυπογράφουν 13 Οργανώσεις από την Κοινωνία των Πολιτών, μεταξύ των οποίων και το Κέντρο Διοτίμα, καλώντας την πολιτεία να λάβει άμεσα μέτρα.
Σε διαφορετική περίπτωση 8.000 άνθρωποι, που φιλοξενούνται στο πρόγραμμα για περισσότερους από 18 μήνες, κινδυνεύουν να βρεθούν εν μία νυκτί στο δρόμο.
Παρακάτω ακολουθεί ολόκληρη η δήλωση.
«Η κατοικία αποτελεί θεμελιώδη ανάγκη και ανθρώπινο δικαίωμα. Πολλοί άνθρωποι εγκαταλείπουν τον τόπο τους, ξεφεύγοντας από βίαια καθεστώτα, και αναζητούν ασφαλές καταφύγιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι άνθρωποι αυτοί πασχίζουν να βρεθούν σ’ ένα ασφαλές περιβάλλον όπου να μπορούν να ξαναστήσουν την ζωή τους σε μια καινούργια και άγνωστη χώρα.
Συχνά βρίσκονται μακριά από τους ανθρώπους που αγαπούν και με έλλειψη σιγουριάς για το τι θα φέρει η επόμενη μέρα.
Σε αυτό το πλαίσιο, η κατοικία αποτελεί πύλη για την ένταξη τους στην τοπική κοινωνία, και η εξασφάλιση των βασικών συνθηκών διαβίωσης.
Είναι βασικό συστατικό της επιτυχημένης κοινωνικής συμπερίληψης. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η υλική υποδομή υποδοχής, συμπεριλαμβανομένης και της στέγασης, είναι κατοχυρωμένο δικαίωμα για τους αιτούντες διεθνούς προστασίας (1)
Παρόλα αυτά, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου αιτούντες άσυλο μένουν άστεγοι. Αυτό παρατηρείται να συμβαίνει πριν, κατα την διάρκεια, και μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ασύλου, είτε λόγω αρνητικής απόφασης είτε λόγω μη αναγνώρισης του αιτήματος τους .(2)
Με βάση την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, τα κράτη μέλη οφείλουν να εφαρμόσουν πολιτικές που αποτρέπουν τις διακρίσεις κατά των κατόχων διεθνούς προστασίας και που εξασφαλίζουν ίσες ευκαιρίες στην πρόσβαση στην κατοικία.(3)
Παρόλα αυτά, τα κράτη μέλη δεν υποχρεούνται να λάβουν μέτρα ώστε να αποτρέψουν την αστεγία των προσφάτως αναγνωρισμένων προσφύγων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η φιλοξενία των αιτούντων ασύλου είναι προσωρινή, και για συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Επίπτωση αυτού είναι ότι οι άνθρωποι που δεν έχουν βρει σπίτι εντός αυτής της περιόδου μένουν άστεγοι.
Παράλληλα, η έλλειψη επίσημης διεύθυνσης σημαίνει και ταυτόχρονο αποκλεισμό από την πρόσβαση σε δομές και εργαλεία κοινωνικής προστασίας, κάτι το οποία αποτελεί δικαίωμα κατά την Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Όντας άστεγοι, και χωρίς πόρους, η δυνατότητα ένταξης τους διακυβεύεται σημαντικά.
Η περίπτωση της Ελλάδας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το κοινωνικό κράτος δεν είναι επαρκώς εξοπλισμένο να φιλοξενήσει και να υποστηρίξει τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες, με την παντελή έλλειψη κοινωνικής κατοικίας να αποτελεί βασικό κενό.
Ως και τον Ιανουάριο του 2019, δεν προβλέπεται συγκεκριμένο πλαίσιο για την στέγαση και την ένταξη των αναγνωρισμένων προσφύγων, καθώς η Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη δεν έχει ακόμα ψηφιστεί από την Βουλή των Ελλήνων.
Την στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο, το στεγαστικό πρόγραμμα για αναγνωρισμένους πρόσφυγες βρίσκεται ακόμα σε στάδιο σχεδιασμού, με άγνωστο ορίζοντα υλοποίησης.
Έτσι, δεν εξασφαλίζεται οργανική ροή που οδηγεί από την προσωρινή στέγαση των αιτούντων άσυλο και των αναγνωρισμένων προσφύγων σε προγράμματα ειδικά σχεδιασμένα για την ένταξη, και την υποστήριξη τους με απώτερο σκοπό την αυτόνομη διαβίωση.
Μέχρι στιγμής, οι αιτούντες άσυλο που αποκτούσαν άσυλο όσο φιλοξενούνται στο πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ(4), συνέχιζαν να διαμένουν στο πρόγραμμα με βάση μιας ακαθόριστης και συνεχόμενα ανανεώσιμης περιόδου χάριτος, για περιόδους πάνω από 18 μήνες σε κάποιες περιπτώσεις.
Το πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και υλοποιείται από συνεργαζόμενους δήμους και ΜΚΟ, υπό την διαχείριση της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες και το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής.
Με βάση επίσημης οδηγίας του Υπουργείου Μεταναστευτική Πολιτικής, από τις 31 Μαρτίου 2019, προβλέπεται η έξοδος των ανθρώπων που φιλοξενούνται στο πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ για πάνω από 18 μήνες, χωρίς να παρέχεται κάποια λύση για την στέγαση τους.
Εξαιρέσεις θα ισχύουν μόνο για συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων με σημαντικές ευαλωτότητες.
Εκφράζουμε την ανησυχία μας καθώς οι έξοδοι από το πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ, χωρίς να υπάρχει εξασφάλιση εναλλακτικής στέγασης, θα οδηγήσει σε αυξημένη αστεγία οικογενειών και ευάλωτων ανθρώπων.
Περαιτέρω ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι η έλλειψη επαρκούς στέγασης για τους ανθρώπους αυτούς, θα επηρεάσει την ενταξιακή τους διαδικασία, και θα οδηγήσει σε διακοπή της σχολικής εκπαίδευσης για παιδιά που είναι εγγεγραμμένα στο σχολείο.
Επίσης, η έλλειψη νόμιμης διεύθυνσης θα οδηγήσει σε αποκλεισμό από κοινωνικές υπηρεσίες και από το εθνικό σύστημα πρόνοιας.
Η FEANTSA και το Ελληνικό Δίκτυο για το Δικαίωμα στη Στέγη και την Κατοικία παροτρύνουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει άμεσα μέτρα ώστε να εξασφαλιστεί συνέχεια στην στέγαση όλων των ανθρώπων που βρίσκονται στη διαδικασία ασύλου.
Θεωρούμε πως άνθρωποι που έρχονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση αιτούμενοι για άσυλο πρέπει να έχουν άμεση πρόσβαση σε ασφαλή και επαρκή στέγαση, και να μην οδηγούνται στη αστεγία μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ασύλου.
Παροτρύνουμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ελληνική Κυβέρνηση να μη σταματήσουν το δικαίωμα φιλοξενίας των αναγνωρισμένων προσφύγων στο πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ.
Σκοπός είναι να υπάρξει εναλλακτικό πρόγραμμα στέγασης και ένταξης σε λειτουργία, ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχεια των διαδικασιών ένταξης και να μην οδηγήσει σε διακοπή της σχολικής εκπαίδευσης για παιδιά που είναι εγγεγραμμένα στο σχολείο».
Συνυπογράφουν οι οργανώσεις:
- Action for Women
- Action Aid Hellas
- Action Aid Italia
- Camp Fire
- Κέντρο Διοτίμα
- International Rescue Committee
- IRS
- Μετάδραση
- Δίκτυο για τα δικαιώματα του παιδιού
- Omnes voluntary association
- Refugee Legal Support
- Solidarty Now
- Terre des Hommes Hellas
(2) Για παράδειγμα, τον Δεκέμβριο του 2018, η Βελγική κυβέρνηση άφησε ανθρώπους στο δρόμο, βάζοντας όριο στο πόσες αιτήσεις ασύλου μπορούν να κατατεθούν σε μια μέρα.
(4) Το πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ είναι ένα χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόγραμμα στήριξης για την ένταξη και στέγαση Αιτούντων Άσυλο στην Ελλάδα που υλοποιείται από τον Μάρτιο του 2016. Το πρόγραμμα παρέχει υπηρεσίες στέγασης, οικονομικής και κοινωνικής στήριξης στους εξυπηρετούμενούς του.
