Η προστασία των γυναικών που κινδυνεύει ακόμη και η ζωή τους από την έμφυλη βία αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας και των φορέων της τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Η μέριμνα για ασφαλή καταφύγια προσωρινής φιλοξενίας δεν μπορεί να εξαιρεί τις γυναίκες πρόσφυγες και τα παιδιά τους που αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές, σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας.
Οι νεοεισερχόμενες πρόσφυγες αποτελούν μια εξαιρετικά ευάλωτη στην έμφυλη βία ομάδα γυναικών, σύμφωνα με όλα τα διαθέσιμα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία. Αντιμετωπίζουν μη συνήθεις μορφές έμφυλης βίας στις χώρες προέλευσης (παραδοσιακές επιβλαβείς πρακτικές, όπως: ακρωτηριασμό εξωτερικών γεννητικών οργάνων και εγκλήματα τιμής, αναγκαστικούς και πρώιμους γάμους), αλλά και βιασμό ή σεξουαλική παρενόχληση, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ή και της παραμονής τους σε δομές προσωρινής φιλοξενίας.
Η παραμονή τους σε χώρους όπου ζουν οι δράστες και η μη απομάκρυνση και μεταφορά τους σε ασφαλή καταφύγια/ξενώνες/διαμερίσματα, όταν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, ισοδυναμεί με έκθεσή τους σε ανυπολόγιστους κινδύνους! Ειδικά δε όταν οι γυναίκες/παιδιά φιλοξενούνται σε hot spots σε νησιά, οι διαδικασίες άρσης γεωγραφικού περιορισμού δεν προχωρούν και η μετακίνηση στην ενδοχώρα καθυστερεί ακόμη και μήνες, η εξεύρεση κάθε πιθανής λύσης ασφαλούς στέγασης εντός του νησιού κρίνεται ως απολύτως επιβεβλημένη, έστω και για βραχεία διαμονή.
Σε μια προσπάθεια προστασίας τόσο των προσφυγισσών όσο και των παιδιών τους, η ΓΓΙΦ αποφάσισε το «άνοιγμα» και την παροχή εξίσου και δωρεάν των υπηρεσιών των δομών της (24ωρη γραμμή SOS 15900, Συμβουλευτικά Κέντρα και Ξενώνες Γυναικών), ήδη από το ξέσπασμα της προσφυγικής «κρίσης».
Ως Κέντρο Διοτίμα θεωρούμε ότι η πλήρης και απρόσκοπτη εφαρμογή της απόφασης της ΓΓΙΦ, από τους συναρμόδιους φορείς και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, είναι εξαιρετικά κρίσιμη, για την απόκριση στις ιδιαίτερες ανάγκες των προσφυγισσών – επιβιωσασών έμφυλης βίας. Αποτελεί δε συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα για όλες τις γυναίκες που διαβιούν στο έδαφος της χώρας.
Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρούμε ότι η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Λέσβου, να μην γίνονται αποδεκτές οι παραπομπές για γυναίκες πρόσφυγες και τα παιδιά τους ώστε να φιλοξενηθούν προσωρινά στον Ξενώνα Φιλοξενίας Γυναικών θυμάτων βίας του Δήμου Λέσβου, και η «πρόταση» για μεταφορά τους σε αντίστοιχους ξενώνες στην ενδοχώρα θέτει εν αμφιβόλω την αρχή της ισότιμης προστασίας όλων των γυναικών επιβιωσασών έμφυλης βίας, ανεξαρτήτως τάξης, εθνικότητας, φυλής, θρησκείας, σεξουαλικού προσανατολισμού, γλώσσας, πολιτισμικών χαρακτηριστικών.
Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου Λέσβου
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου (υπ’ άριθμ 503/218) πάρθηκε τον Ιούλιο 2018, μετά από εισήγηση της Δημοτικής Αρχής. Το σκεπτικό της απόφασης περιγράφεται αδρά στην απάντηση της Αναστασίας Αντωνέλλη, Αντιδημάρχου Κοινωνικής Πολιτικής, που αναρτήθηκε στη ιστοσελίδα του Δήμου.
Σύμφωνα με την κα Αντωνέλλη: η απόφαση «να μεταφέρονται (σ.σ. οι προσφύγισσες) σε ξενώνες της Ηπειρωτικής χώρας» πάρθηκε καθώς ο Ξενώνας Λέσβου «δεν διαθέτει την ανάλογη υποδομή προσωπικού. Βεβαίως στην ίδια αυτή απόφαση αναφέρουμε ότι σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης το επιστημονικό προσωπικό και η ομάδα έργου θα αξιολογεί το έκτακτο της ανάγκης και θα αποφαίνεται».
«Από το 2016 προσπαθώ –και το έχω καταφέρει– ως αρμόδια Αντιδήμαρχος, εκφράζοντας πάντα την θέση της Δημοτικής Αρχής, να αποτρέψουμε την πιθανότητα πλαγίως να μετατραπεί η δομή του Ξενώνα μας σε άτυπης μορφής δομή φιλοξενίας προσφύγων» αναφέρει και συνεχίζει «Επειδή πολλά λέγονται μετά την πρόσφατη απόφαση του Δ.Σ. οφείλω να διευκρινίσω τα εξής: η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ισχυροποιεί την πάγια θέση της άμεσης αποσυμφόρησης έναντι όλων».
Η επιστολή της Γενικής Γραμματέα Ισότητας των Φύλων
Η Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων, Φωτεινή Κούβελα, απέστειλε επιστολή προς τον Δήμο Λέσβου «για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών προσφύγων στη λήψη υπηρεσιών από το δίκτυο δομών της ΓΓΙΦ».
Σε αυτή τονίζεται ότι η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου «αντιβαίνει το πλαίσιο της προγραμματικής συμφωνίας και συνεργασίας», που «υπογράφτηκε τον Φεβρουάριο του 2016 μεταξύ της ΓΓΙΦ, του Δήμου Λέσβου και του ΚΕΘΙ για την υπό ένταξη Πράξη στο ΕΣΠΑ 2014-2020 ‘’Λειτουργία δομών και υπηρεσιών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προς όφελος των γυναικών και για την καταπολέμηση της βίας – Λειτουργία ξενώνα φιλοξενίας’’».
Μάλιστα, ειδικότερα σε ό,τι αφορά τον Δήμο Λέσβου, «η διεύρυνση των παρεχόμενων υπηρεσιών έχει επίσης προβλεφθεί και κατοχυρωθεί και στους επικαιροποιημένους κανονισμούς λειτουργίας του πανελλαδικού δικτύου Δομών της ΓΓΙΦ (αρ.πρωτ Δ1/644/31.3.2017 και ΔΙΑΚ/Φ.5.4/643/31.3.2017)».
Επιπρόσθετα, «η ΓΓΙΦ, σε συνεργασία με την Unicef, πραγματοποίησε τον Ιούνιο του 2018 στην Λέσβο την ημερίδα με θέμα: ‘’Ενώνουμε τις δυνάμεις μας για τις γυναίκες πρόσφυγες και τα παιδιά τους’’, όπου και παρουσιάστηκε το Πρωτόκολλο Συνεργασίας της και συζητήθηκαν με όλους τους φορείς οι προβληματισμοί, οι δυσκολίες και η βελτίωση του συντονισμού όλων των φορέων που ασχολούνται με συγκεκριμένο θέμα».
Μέσω της επιστολής η κα Κούβελα εξέφρασε «το αίτημα για την επανεξέταση της σχετικής απόφασής του Δημοτικού Συμβουλίου», «τονίζοντας τη βούλησή της ΓΓΙΦ να προσφέρει την αμέριστη συμπαράστασή της στην υλοποίηση κάθε πολιτικής, δράσης και πρωτοβουλίας που λειτουργεί εντός του πλαισίου της προγραμματικής συμφωνίας και στοχεύει στην καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση των προβλημάτων που βιώνουν οι γυναίκες πρόσφυγες και τα παιδιά τους στην περιοχή».