Προς: Τον Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Νικόλαο Παναγιωτόπουλο 

Κοινοποίηση: 

κ. Εμμανουήλ Λογοθέτη, Γενικό Γραμματέα Μεταναστευτικής Πολιτικής [με παράκληση για τη  διανομή της παρούσας στα μέλη της Ομάδας Εργασίας για την εφαρμογή, τον επιχειρησιακό  σχεδιασμό και την υλοποίηση του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο] κ. Αριστείδη Ψαρρά, Επικεφαλής Τομέα Διαχείρισης Μετανάστευσης για την Ελλάδα, Ευρωπαϊκή  Επιτροπή 

κ. Jette Christiansen, Προϊσταμένη Τομέα Ελλάδας, Ευρωπαϊκός Οργανισμός για το Άσυλο (EUAA) κ. Maria Clara Martin, Εκπρόσωπο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην  Ελλάδα 

κ. Μαρία Γαβουνέλη, Προέδρο Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου κ. Δημήτριο Βερβεσό, Πρόεδρο Ολομέλειας Δικηγορικών Συλλόγων 

Αθήνα, 20 Σεπτεμβρίου 2024 

Αρ. πρωτ.: β/135/20.09.2024 

Θέμα: Εφαρμογή του Νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο 

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ, 

Κατόπιν της εκ βάθρων τροποποίησης του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (ΚΕΣΑ) που  επέφερε η από 22-05-2024 ψήφιση των νομοθετικών κειμένων του Νέου Συμφώνου για τη  Μετανάστευση και το Άσυλο,¹ οι νομικές οργανώσεις της Ομάδας Εργασίας για τη Νομική Υποστήριξη (Legal Aid Working Group), οι οποίες δραστηριοποποιούνται στον τομέα του ασύλου, εφιστούμε την προσοχή σας στην ανάγκη ενδελεχούς εξέτασης των επιπτώσεων των νέων ενωσιακών ρυθμίσεων που θα τύχουν εφαρμογής από το 2026 στο ελληνικό σύστημα ασύλου, με έμφαση στα νομικά και πρακτικά ζητήματα που ανακύπτουν, μεταξύ άλλων, σε σχέση με: ² 

1. Το νεοσύστατο θεσμό της δωρεάν νομικής καθοδήγησης σε αιτούντες άσυλο σε α΄ βαθμό, όπου συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η συνδρομή στην κατάθεση της αίτησης διεθνούς προστασίας και η καθοδήγηση σε νομικά ζητήματα που ανακύπτουν στη  διαδικασία. 
2. Τη διεύρυνση των λόγων απαραδέκτου των αιτήσεων ασύλου και δη με βάση την έννοια της  «ασφαλούς τρίτης χώρας», της οποίας ο ορισμός υφίσταται πολυδιάστατη διεύρυνση, αλλά και αποδυνάμωση των σχετικών εγγυήσεων, καθώς και με νέο λόγο απαραδέκτου ο οποίος, υπό τα τρέχοντα δεδομένα της συστηματικής έκδοσης αποφάσεων επιστροφής σε  βάρος νέων αφίξεων, κινδυνεύει να οδηγήσει σε άδικη άρνηση της πρόσβασης των νεοαφικνούμενων προσφύγων σε διαδικασία ασύλου επί της ουσίας. 
3. Την καθιέρωση υποχρεωτικής ταχύρρυθμης διαδικασίας για δέκα λόγους, με νέο, εξόχως  προβληματικό, λόγο εφαρμογής σε πολίτες χωρών για τις οποίες το ετήσιο ποσοστό  αναγνώρισης στη Eurostat είναι ίσο ή χαμηλότερο του 20%. 
4. Τους ιδιαιτέρως περίπλοκους κανόνες για το ανασταλτικό αποτέλεσμα των προσφυγών και  τις ευρύτατες εξαιρέσεις από αυτό, ακόμη και στην περίπτωση αιτήσεων ασύλου που δεν  έχουν τύχει αξιολόγησης. 
5. Τη διεύρυνση των κατηγοριών προσώπων που εμπίπτουν στη διαδικασία συνόρων, σε  συνδυασμό με ασαφείς και πολύπλοκες διατάξεις για την κατ’ ουσίαν εξέταση των αιτήσεων  ασύλου, καθώς και τις μειωμένες διαδικαστικές εγγυήσεις. 
6. Την υιοθέτηση του αμφιλεγόμενου νομικά πλάσματος δικαίου περί «μη εισόδου» παράτυπα  εισερχομένων προσώπων στο έδαφος ενός κράτους μέλους, ανεξαρτήτως της φυσικής  τους παρουσίας εντός του εδάφους, η οποία εντείνει τους κινδύνους παραβίασης βασικών  δικαιωμάτων του ανθρώπου στα σύνορα και σε έτερα σημεία της επικράτειας και δη της  αρχής της μη επαναπροώθησης, του δικαιώματος στο άσυλο, σε αποτελεσματική  προσφυγή και σε προσωπική ελευθερία. 
7. Τις αυστηρότερες ρυθμίσεις για τις εισερχόμενες διαδικασίες στον Κανονισμό διαχείρισης  και τη μεταχείριση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας που αιτούνται άσυλου σε άλλα  κράτη της ΕΕ, οι οποίες διευκολύνουν τις απελάσεις αιτούντων άσυλο και δικαιούχων διεθνούς προστασίας σε χώρες πρώτης εισόδου όπως η Ελλάδα. 
8. Την ευρεία θεσμοθέτηση καθεστώτων εξαίρεσης από το σώμα των βασικών εγγυήσεων του  ΚΕΣΑ, καθώς, με την επίκληση δέκα διαφορετικών «έκτακτων» καταστάσεων, ενεργοποιείται  η εφαρμογή συγκεκριμένων διατάξεων που θέτουν εκτός της κανονικής λειτουργίας ενός  συστήματος ασύλου μεγάλο αριθμό προσφύγων, συχνά κατά παρέκκλιση από το  ενωσιακό και διεθνές δίκαιο. 

Για τους λόγους αυτούς, κρίνουμε απαραίτητη την έγκαιρη διαβούλευση των αρμόδιων αρχών και  δη της Ομάδας Εργασίας για την εφαρμογή, τον επιχειρησιακό σχεδιασμό και την υλοποίηση του Νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο (υπ’αριθμ. 121126/09-04-2024 Απόφαση, ΑΔΑ:  6ΗΞ046ΜΔΨΟ-ΛΒΛ, ως ισχύει), υπό τον συντονισμό του Γενικού Γραμματέα Μεταναστευτικής  Πολιτικής του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, με την κοινωνία των πολιτών προ της  εκπόνησης του ελληνικού σχεδίου εκτέλεσης, το οποίο θα κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέχρι τις 12-12-2024,³ με στόχο την πληρέστερη αξιολόγηση των νέων ενωσιακών ρυθμίσεων και τη  διασφάλιση της τήρησης του διεθνούς δικαίου και του κεκτημένου της ΕΕ κατά τη μεταφορά και  εφαρμογή αυτών στην ελληνική έννομη τάξη. 

Βάσει των ανωτέρω, αιτούμαστε: 

• Την παροχή ενημέρωσης αναφορικά με το τρέχον στάδιο επεξεργασίας του εθνικού σχεδίου  εκτέλεσης του Νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο.
• Τη διεξαγωγή διαβούλευσης των μελών και παρατηρητών της Ομάδας Εργασίας για την  εφαρμογή του Συμφώνου με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, για την έκθεση  απόψεων σχετικά με τις επιπτώσεις των νέων ρυθμίσεων και με τη σύννομη εφαρμογή τους.  

Με τιμή, 

Οι υπογράφουσες οργανώσεις 

1. ΑΡΣΙΣ Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων 
2. Γιατροί Χωρίς Σύνορα – Ελληνικό Τμήμα 
3. Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΔΔΠ) 
4. Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) 
5. Κέντρο Διοτίμα 
6. ΜΕΤΑδραση – Δράση για τη Μετανάστευση και την Ανάπτυξη 
7. Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) 
8. Echo100Plus 
9. Equal Legal Aid 
10. Equal Rights Beyond Borders 
11. European Lawyers in Lesvos (ELIL) 
12. HIAS Ελλάδος 
13. Human Rights Legal Project (HRLP) 
14. I Have Rights 
15. International Rescue Committee (IRC) Hellas 
16. Legal Centre Lesvos 
17. Mobile Info Team 
18. Refugee Legal Support (RLS) 
19. Safe Passage International ΑΜΚΕ 
20. SolidarityNow 
21. Terre des hommes 

1. Μεταξύ άλλων, Οδηγία (ΕΕ) 2024/1346 για την υποδοχή, Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1347 για την  αναγνώριση, Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1348 για τις διαδικασίες ασύλου, Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1349 για τη  διαδικασία επιστροφής στα σύνορα, Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1351 για τη διαχείριση του ασύλου και της  μετανάστευσης, Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1356 για τον έλεγχο διαλογής, Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1358 για το  Eurodac, Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1359 για τη διαχείριση κρίσεων.  ↩︎
2. Οράτε μεταξύ άλλων, Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάαστευση  και το Άσυλο: Ανεπίτρεπτη οπισθοδρόμηση στην προστασία των αιτούντων άσυλο, Ιούλιος 2024,  διαθέσιμο εδώ, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους (ECRE), Comments on  the Reception Conditions Directive, Σεπτέμβριος 2024, διαθέσιμο εδώ, Comments on the Asylum  Procedure Regulation, Ιούνιος 2024, διαθέσιμο εδώ, Comments on the Asylum and Migration  Management Regulation, Μάιος 2024, διαθέσιμο εδώ, Comments on the Crisis Regulation, Μάιος 2024,  διαθέσιμο εδώ. ↩︎
3. Άρθρο 75 Κανονισμού διαδικασιών ασύλου, άρθρο 84 παρ. 3 Κανονισμού διαχείρισης. ↩︎