Στις συγκλονιστικές αυτές μέρες του ελληνικού metoo γίναμε μάρτυρες ποικίλλων αντιδράσεων στην ψηφιακή και δημόσια σφαίρα. Σε πρώτη φάση διατυπώθηκε συλλήβδην η αλληλεγγύη στην Σοφία Μπεκατώρου και η καταδίκη της έμφυλης βίας, σε σημείο μάλιστα να απορούμε σε ποιον πλανήτη κατοικούν οι κακοποιητές και οι βιαστές!
Οι επικριτικές φωνές
Σε δεύτερο χρόνο, αναδύθηκαν φωνές που αμφισβήτησαν με τρόπο εξαιρετικά υποτιμητικό όσα τραυματικά καταθέτουν οι γυναίκες, ή προειδοποίησαν για όσα κακά αναμένονται από αυτές τις πρακτικές. Και όσο περνάει ο καιρός και γίνονται πιο ορατές οι τεράστιες διαστάσεις και οι επιπτώσεις της έμφυλης βίας, τόσο πληθαίνουν αυτές οι «επι-κριτικές» φωνές.
Τα επιχειρήματα πολλά: Αμφισβητείται το ποια έχει δικαίωμα να καταγγέλλει την παραβίαση των δικαιωμάτων της, πότε και με ποιους όρους: «γιατί άργησε να μιλήσει;», «γιατί τα λέει στα social media;», «γιατί τα καταθέτει στην TV;», «ναι αλλά αυτή είναι πλούσια και επιτυχημένη».
Άλλοτε επισείεται ο κίνδυνος να οδηγηθούμε σε ανθρωποφαγία και προσεγγίσεις «κλειδαρότρυπας», γιατί βγαίνουν στο φως αποκαλύψεις που θίγουν άντρες με καταξιωμένες διαδρομές και θέση στη δημόσια σφαίρα. Λες και δεν είναι ανθρωποφαγία η έμφυλη βία που αποτελεί δομικό χαρακτηριστικό των περισσότερων χώρων εργασίας!
Το politically correct και η έμφυλη βία
Άλλοτε πάλι μπαίνει μπροστά το επιχείρημα ότι το politically correct είναι κορσές αφόρητος, ειδικά στο χώρο της τέχνης. Ωστόσο η καταγγελία της έμφυλης βίας δεν είναι καθόλου ζήτημα πολιτικής ορθότητας. Είναι δικαίωμα που αφορά την παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων του ατόμου που καταγγέλλει. Διότι η έμφυλη βία είναι ποινικό αδίκημα. Τόσο απλά. Και καθόλου δεν έχουν σχέση οι καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση με γλωσσικά ατοπήματα ή παρεκτροπές από τους κανόνες του καθωσπρεπισμού.
Αντιθέτως η έμφυλη βία είναι ένα εξαιρετικό απτό, ενσώματο, ιστορικά προσδιορισμένο πολιτικό φαινόμενο, απόρροια των ανισότιμων σχέσεων εξουσίας μεταξύ των φύλων, που έχει ανθρώπινα θύματα, με σάρκα και οστά, ψυχή και νου, επιθυμίες, όνειρα και προσδοκίες.
Στο επίκεντρο οι πατριαρχικές σχέσεις εξουσίας
Δεν θα σιωπήσουμε απέναντι στις απόπειρες να κατηγορηθούν τα θύματα που βρήκαν το θάρρος να μιλήσουν στο περιβάλλον του ελληνικού metoo, απέναντι σε αυτή τη στερεοτυπική, βαθιά εμπεδωμένη σεξιστική και χειραγωγητική πρακτική που συνδέεται άρρηκτα με την πατριαρχία και την έμφυλη βία.
Δεν θα σιωπήσουμε απέναντι στις παραινέσεις έγκριτων αναλυτών και δημόσιων προσώπων (ανδρών αλλά και γυναικών), προοδευτικών πολλές φορές, που μας δίνουν οδηγίες πως να εκφράσουμε αυτό που έχουμε βιώσει, πότε, που, με ποιους όρους και υπό ποιες συνθήκες, με στόχο να μας νουθετήσουν και να μας πατρονάρουν για μια ακόμα φορά, με έναν λόγο αυθεντίας και έναν αέρα γνώστη που ξέρει καλύτερα από εμάς για μας.
Θα αναμένουμε μια πιο κριτική και αναστοχαστική ματιά από τους άνδρες που θέλουν να πάρουν θέση κατά του σεξισμού μιλώντας για το πως συμμετείχαν στην αναπαραγωγή της σεξιστικής κουλτούρας στις αντρο-παρέες, στο στρατό, στις ομάδες, στην πολιτική, στους χώρους εργασίας.
Θα επιμένουμε να βάζουμε πάντα στο επίκεντρο το φαινόμενο και τις δραματικές κοινωνικές του συνέπειες για συγκλονιστικά μεγάλο ποσοστό γυναικών και θηλυκοτήτων, τις τραυματικές εμπειρίες, την απουσία αποτελεσματικών πολιτικών πρόληψης, σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης, την απουσία μηχανισμών καταγγελίας σε όλους τους χώρους εργασίας, εκπαίδευσης, πολιτισμού, πολιτικής, κ.λπ.
***Γράφει η Άννα Βουγιούκα, ερευνήτρια και εμπειρογνώμονας φύλου, Κέντρο Διοτίμα
