Κοινή επιστολή προς:
Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Νότη Μηταράκη
Αναπληρωτή Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Γιώργο Κουμουτσάκο
Κοινοποίηση:
Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπεύθυνη για Αξίες και Διαφάνεια, Věra Jourová
The President of the Expert Council on NGO Law of the Council of Europe, Jeremy McBride
Πρόεδρος Διάσκεψης Διεθνών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΔΜΚΟ), Anna Rurka
Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για το δικαίωμα του συνέρχεσθαι ειρηνικώς και του συνεταιρίζεσθαι, Clément Nyaletsossi Voule
Ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών, Felipe González Morales
Οι παρακάτω υπογράφουσες οργανώσεις καλωσορίζουμε την «Γνωμοδότηση για τη Συμβατότητα με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα των Πρόσφατων και Προγραμματισμένων Τροποποιήσεων της Ελληνικής Νομοθεσίας για την εγγραφή των ΜΚΟ» από το Συμβούλιο για τη Νομοθεσία των ΜΚΟ της Διάσκεψης των Διεθνών ΜΚΟ του Συμβουλίου της Ευρώπης (εφεξής «Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων»). (1)
Εκτιμούμε τις προσπάθειες του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου προς την κεντρικοποίηση του συστήματος καταγραφής των φορέων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα της διεθνούς προστασίας, της μετανάστευσης, του ασύλου και της κοινωνικής ένταξης υπηκόων τρίτων χωρών, αλλά προσυπογράφουμε την πρόταση ότι η ισχύουσα νομοθεσία «πρέπει να λάβει ουσιαστική αναθεώρηση ώστε οι ΜΚΟ να ευθυγραμμιστούν με τα ευρωπαϊκά πρότυπα». (2)
Το Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων εξέφρασε την ανησυχία του ότι η διαδικασία εγγραφής και πιστοποίησης δημιουργεί περιττά και δυσανάλογα εμπόδια για το έργο των ΜΚΟ και εμποδίζει την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι. (3)
Αυτό θα μπορούσε να έχει μια τρομακτικά περιοριστική επίδραση στην κοινωνία των πολιτών και ενδεχομένως να δημιουργήσει μια «ανησυχητική ανθρωπιστική κατάσταση», καθώς οι οργανώσεις καλύπτουν τα υπάρχοντα κενά στην παροχή υπηρεσιών, την προστασία, την υγεία και την παρακολούθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. (4)
Αυτές οι ανησυχίες δεν είναι αβάσιμες · μια πρόσφατη ανακοίνωση του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου κατέστησε σαφές ότι μετά την εγγραφή, μόνο 18 από τους 44 οργανισμούς θα έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν να εργάζονται μέσα σε κυβερνητικές εγκαταστάσεις έως ότου δοθεί τελική απόφαση για την πιστοποίησή τους. (5)
Μια πρώτη λίστα με τις ΜΚΟ που είναι επιλέξιμες για πιστοποίηση αποκλείει μεγάλο αριθμό οργανισμών που παρέχουν βασικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των ιατρικών ΜΚΟ (6).
Προκειμένου να συνεχίσουν να εργάζονται σε κυβερνητικές εγκαταστάσεις, οι οργανισμοί που εγγράφηκαν σε προηγούμενο μητρώο υποχρεώθηκαν να εγγραφούν εκ νέου εντός δύο μηνών από τη δημοσίευση της νομοθεσίας. (7) Σύμφωνα με το Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων, αυτές οι απαιτήσεις δεν πληρούν τις απαιτήσεις αναλογικότητας για τον περιορισμό της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι.
Ο χαμηλός αριθμός οργανισμών που προχώρησαν στο στάδιο πιστοποίησης της διαδικασίας εγγραφής αντικατοπτρίζει το πόρισμα του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων ότι η διαδικασία είναι επαχθής, χρονοβόρα και δαπανηρή, ειδικά για τις μικρότερες ΜΚΟ. (8)
Επιπλέον, το Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων προειδοποιεί ότι ενδέχεται να ληφθούν αυθαίρετες αποφάσεις με βάση την ασάφεια των κριτηρίων πιστοποίησης και την έλλειψη ανεξαρτησίας του φορέα που παίρνει αποφάσεις. (9)
Τόσο το Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων όσο και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τόνισαν πρόσφατα ότι το έργο των ΜΚΟ είναι απαραίτητο για ένα δημοκρατικό κράτος και μια πλουραλιστική κοινωνία που λειτουργεί σωστά και, ως εκ τούτου, πρέπει να υπάρχουν ελάχιστοι περιορισμοί στο έργο τους. (10)
Το έργο πολλών οργανισμών στην Ελλάδα είναι απαραίτητο για την παροχή βασικών υπηρεσιών συμπεριλαμβανομένης της νομικής βοήθειας, της ιατρικής περίθαλψης, της προστασίας παιδιών, της προστασίας και ενδυνάμωσης γυναικών, της στέγασης, της υποστήριξης ασυνόδευτων παιδιών, της (άτυπης) εκπαίδευσης, της συμβουλευτικής εργασίας, της βελτίωσης της αντιστοιχίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας, καθώς και του συντονισμού πεδίου (Site Management Support) και της παροχής πληροφοριών.
Όμως, επί του παρόντος, οι υπηρεσίες αυτές παρεμποδίζονται από νομοθετικές απαιτήσεις. (11)
Για να διασφαλιστεί η καλή λειτουργία της κοινωνίας των πολιτών στην Ελλάδα, θα έπρεπε να είχε ζητηθεί η γνώμη των ΜΚΟ σχετικά με τη νομοθεσία που αφορά στο έργο τους και η διαδικασία εγγραφής και πιστοποίησης θα πρέπει να γίνει «όσο το δυνατόν πιο απλή» και να είναι ευθυγραμμισμένη με το δικαίωμα στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι. Επομένως, ζητάμε με σεβασμό τα παρακάτω: (12)
Οργανώσεις:
1. Expert Council on NGO Law of the Conference INGOs of the Council of Europe (Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων) (2020), Opinion on the Compatibility with European Standards of Recent and Planned Amendments to the Greek Legislation on NGO Registration, CONF/EXP(2020)4, 2 July.
2. Expert Council, άρθρο 109.
3. Expert Council, άρθρο 78.
4. Expert Council, άρθρα 83-85 και 108.
5. Μηταράκης, N. “18 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις διατηρούν το δικαίωμα εισόδου σε ΚΥΤ και δομές φιλοξενίας” (17 June 2020).
6. Η λίστα έχει κοινοποιηθεί στις ΜΚΟ που μπορούν να συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται στις δομές.
7. Άρθρο 9(1) της Υπουργικής απόφασης 3036/2020.
8. Expert Council, 54 και 58.
9. Expert Council, άρθρο 70-72.
10. Expert Council άρθρο 8 και Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ECJ) (2020) Judgment Commission v Hungary (Grand Chamber), ruling of 18 June 2020, Case C-78/18, para 110-114, Expert Council άρθρο 8.
11. United Nations General Assembly (UNGA) (2020) Report of the Special Rapporteur on the human rights of migrants: Right to the Freedom of association of migrants and their defenders, UN Doc A/HRC/44/42 13 May, para 83 and Expert Council, para 4 and 8.
12. OSCE’s Office for Democratic Institutions and Human Rights (ODIHR) (2014) Guidelines on the Freedom of Association, 14 December, para 156 and Expert Council, para 60.